BARİATRİK CERRAHİ SONRASI BESLENME AŞAMALARI
Ameliyat sonrası hastadan hastaya farklılık göstermekle beraber yaklaşık 2 ay sonra normal standartlarda beslenmeye başlarlar. Bu geçiş aşamalarla sağlanmaktadır. Ameliyat sonrası aşamaların geçiş süresinde olduğu gibi tüketilen besinlerde de farklılık gözlemlenebilir. Doktor ve diyetisyen kontrolünde aşamalar arasında geçiş sağlanmalıdır.
- Aşama: Berrak Sıvı Diyet (2-3 gün)
- Aşama: Sıvı Diyet (1.-2. hafta)
- Aşama: Püre Diyet (3.-4. Hafta)
- Aşama: Yumuşak- Katı Diyet (5.-8. Hafta)
- Aşama: Standart Diyet (9.hafta ve sonrası)
- AŞAMA: BERRAK SIVI DİYET
Postoperatif beslenmenin ilk aşaması berrak sıvı diyettir. Vücuda sıvı, elektrolit ve sınırlı miktarda enerji sağlar. Ayrıca ameliyat sonrası bağırsak aktivitesini başlatmaktadır. Berrak sıvı diyetin 1 ve 2 gün (hastanede yatarken) kullanılması önerilmektedir. Mide hacmi kademeli olarak arttırılarak yarısı su olmak şartıyla yaklaşık 2 litre (8-10 su bardağı) sıvı tüketimine ulaşılmalıdır. Yudum yudum tüketime başlayarak porsiyon başına yarım fincandan fazla olmamak şartıyla tolere edildikçe arttırılmalıdır. Sıvılar çok sıcak veya soğuk olmamalı vücut ısısına uygun olmalıdır. Bu aşamada pipet kullanmaktan kaçının hava yutmak mideyi rahatsız edebilir.
Önerilen berrak sıvılar:
✅Su
✅Açık çay
✅Tanesiz ve şekersiz komposto suyu
✅Taze sıkılmış ve sulandırılmış meyve suyu (narenciye suları hariç), %100 sulandırılmış meyve suyu
📌 15 dakikada 30 ml (3 yemek kaşığı) önerilen sıvılardan tüketilmelidir.
- AŞAMA: SIVI DİYET
Ameliyattan sonra yapılacak kontrollere bağlı olarak yaklaşık 2 hafta sıvı diyet uygulanmaktadır. Sıvı diyetin berrak diyete göre lif oranı daha yüksektir ve hastanın enerji ve besin ögeleri gereksinimlerini daha fazla karşılamaktadır. Bu aşamada uygulanan beslenme tedavisinin en önemli amaçları uygun hidrasyon (sıvı desteği) ve proteini sağlamaktır.
Aşamanın hedefleri:
- Günlük 2000 ml (8-10 su bardağı) sıvı tüketimine ulaşmak öncelikli hedeftir. Az miktarda ve yudumlayarak tüketilmelidir. Gereksinimi olan sıvının yarısı sudan karşılanmalıdır.
- Günde 60-80 gram protein tüketimi sağlanmalıdır.
- Tüketilen sıvılar çok sıcak veya soğuk olmamalıdır.
- 3 ana ve 3 ara olmak üzere 2-3 saat aralıklarla besin tüketimi olmalıdır. Her öğün yaklaşık 120-250 ml (1 su bardağı) hacimde sıvı içermelidir ve her öğün için yaklaşık 1-1,5 saat zaman harcanmalıdır.
Önerilen Sıvı ve Yarı Sıvılar;
✅Protein tozları(protein vitamin,mineral içeren öğün tozları)
✅Yağsız ve laktozsuz süt, Kefir, Soya/badem/pirinç sütü, Probiyotik süt ve yoğurt
✅ Yağsız ve tanesiz çorba, Yağsız et ve tavuk suyu
✅Su, Açık çay, ıhlamur, adaçayı
- AŞAMA: PÜRE DİYET
Püre diyet yaklaşık 2 hafta sürmektedir. Bu aşamada hastanın ihtiyacı olan besin öğesi ve enerji gereksinimlerinin beslenmeyle karşılamaya başlamak amaçlanmaktadır ancak özellikle ilk günlerde yeterli tüketim sağlanamadığı için besin takviyeleri ile desteklenmelidir.
✅Protein tozları(protein vitamin,mineral içeren öğün tozları)
✅Yağsız ve laktozsuz süt, Kefir, Soya/badem/pirinç sütü, Probiyotik süt ve yoğurt
✅ Yağsız ve tanesiz çorba, Yağsız et ve tavuk suyu
✅Su, Açık çay, ıhlamur, adaçayı
✅Az yağlı süzme peynir, Yumurtalar, yumurta akı ve yumurta ikamesi (İlk olarak 1-2 gün yumurtanın beyazı tüketilmeli daha sonra haşlanmış yumurta kahvaltıya eklenmelidir. Hergün bir yumurta tüketimi hayat boyu uygulanmalıdır)
✅İyi pişmiş, gaz ve şişkinliğe neden olmayan sebzelerin püresi (kabak, brokoli, ıspanak, taze fasulye, patlıcan, havuç gibi), Patates püresi
✅Su, Açık çay, ıhlamur, adaçayı
✅Yulaf ezmesi, Tam buğday ve çavdar unları, Az yağlı kırmızı et, kümes hayvanlarıve balık püresi veya kıyma
- AŞAMA: YUMUŞAK- KATI DİYET
Yumuşak diyet aşaması bireysel farklılıklar göstermekle beraber yaklaşık 3-4 hafta sürmektedir
Önerilen yumuşak besinler:
✅Protein takviyeleri (protein vitamin,mineral içeren öğün tozları)
✅ Püre diyet aşamasındaki bütün besinler
✅ Pirinç, makarna, Lifli olmayan ve yumuşak meyveler
- AŞAMA: STANDART DİYET
Bu aşamada normal kıvamdaki besinler tüketilmeye başlanmalı ve tolerasyon durumuna göre besin çeşitliliği sağlanmalıdır. Ancak normal besinlerden kasıt eski beslenme alışkanlıkları olmamalıdır. Unutulmamalıdır ki bariatrik cerrahide başarılı sonuca ulaşmanın en önemli noktalarından birisi yaşam tarzında değişiklik yaratmak ve verilen kiloların geri alınmamasıdır.
BARİATRİK PROTEİN TOZLARI TAKVİYESİ:
Ameliyat sonrası 2 aylık dönemde bazı besinler kısıtlanmaktadır. Dolayısıyla protein, vitamin-mineral ve enerji yetersizliği görülebilir. Besin öğesi içeriği yüksek sebze, meyve ve tam tahıl ürünleri tüketilmelidir. Biyolojik protein değeri yüksek yumurta, yağsız veya az yağlı süt ve et tercih edilmelidir. Boş enerji kaynağı olan ve kilo alımına neden olabilecek çikolata, şekerli gıdalar, gazlı içecekler gibi besinler tüketilmemelidir. Protein,Vitamin ve Mineral eksikliği Bariatrik Protein Tozları ile desteklenmelidir.
Yüksek Protein İçerikli Bariatrik Öğün Tozları; Bariyatrik cerrahi sonrası beslenmede protein, vitamin mineral, diyet lifi gibi zengin besin içeriği ile takviye olarak destek sağlayabilir.
Kaynakça:
- BARİYATRİK CERRAHİ KILAVUZU, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği 2019
- OBEZİTE CERRAHİSİ ve SONRASI, Diyetisyen Ayşenur KADEMLİGİL Prof. Dr. Volkan GENÇ, ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ GENEL CERRAHİ ANABİLİM DALI
